I – Mở bài
* Nêu vấn đề nghị luận
Dẫn dắt vấn đề nghị luận: Mỗi tác phẩm như rọi vào bên trong chúng ta một ánh sáng riêng, không bao giờ nhòa đi qua bài thơ “Ánh trăng”
II – Thân bài
* Giải thích ý kiến
– Soi rọi vào tâm hồn: Làm bừng sáng, thức tỉnh những điều lương thiện, những điều tốt đẹp trong tâm hồn người đọc.
– Ánh sáng riêng: Là những điều tốt đẹp nhất (những điều chân – thiện – mĩ) được gửi gắm qua mỗi tác phẩm…
– Không bao giờ nhòa đi: Không phai nhạt, không thể mất đi, nó được khắc sâu và trở thành ánh sáng của tâm hồn
=> Ý kiến của Nguyễn Đình Thi đã khẳng định sự tác động mạnh mẽ của tác phẩm văn học: Thức tỉnh tâm hồn con người, hướng con người những điều tốt đẹp nhất
=> Đây là chức năng giáo dục, chức năng cảm hóa của văn học.
* Phân tích, chứng minh làm rõ vấn đề qua bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy
* Khái quát về tác phẩm:
– Hoàn cảnh ra đời của bài thơ: Khi chiến tranh kết thúc, người lính (Nguyễn Duy) trở về với cuộc sống đời thường.
– Đề tài: Bài thơ khai thác đề tài về đời sống nội tâm của người lính trong thời bình, giữa cuộc sống đời thường.
Hai hình tượng nghệ thuật trung tâm là ánh trăng và người lính đã góp phần thể hiện được tư tưởng chủ đề của tác phẩm: Lối sống thủy chung tình nghĩa, không thờ ơ bạc bẽo với quá khứ, biết trân trọng giá trị của quá khứ *
* Ánh sáng riêng từ bài thơ Ánh trăng:
– Hình ảnh vầng trăng gắn với những kỉ niệm tuổi thơ, gắn với kỉ niệm một thời lính chiến của nhà thơ đã đánh thức những kỉ niệm, những kí ức trong lòng mỗi người, đánh thức những cảm xúc trong trẻo, đẹp đẽ nhất trong mỗi chúng ta về thời quá khứ… (HS phân tích hình ảnh vầng trăng trong hai khổ thơ đầu)
– Những tâm sự mà Nguyễn Duy gửi gắm qua bài thơ đã làm thức tỉnh trong lòng người đọc nhiều điều thấm thía:
– Giữa bộn bề lo toan của cuộc sống đời thường, giữa những vội vã gấp gáp của nhịp sống hiện đại, nhưng con người vẫn nên có những khoảnh khắc sống chậm lại để nhìn lại quá khứ….
– Không được thờ ơ, phũ phàng với quá khứ. Sống với ngày hôm nay nhưng không thể hoàn toàn xóa sạch kí ức của ngày hôm qua…, luôn thủy chung, giữ trọn vẹn nghĩa tình với quá khứ, trân trọng những điều thiêng liêng đẹp đẽ trong quá khứ… (HS phân tích các khổ thơ 3, 4, 5, 6)
– Dám dũng cảm đối diện với chính bản thân mình, đối diện với lương tâm mình để nhìn nhận rõ những sai lầm. Khoảnh khắc lương tâm thức tỉnh là khi sự thánh thiện, lối sống tình nghĩa, thủy chung được thức tỉnh trong tâm hồn; sự vô tình vô nghĩa, thái độ sống thờ ơ vô cảm, thậm chí sự vô ơn, bạc bẽo… bị đẩy lùi (HS phân tích cái giật mình của nhà thơ trong câu thơ cuối)
– Mở rộng: Gắn vấn đề Nguyễn Duy đặt ra trong bài thơ vào cuộc sống đương thời và liên hệ với bản thân:
– Trong cuộc sống hiện đại đương thời, nhịp sống vội vàng, gấp gáp, con người có nhiều to toan, bận rộn… nên đôi khi thờ ơ với quá khứ, thậm chí sống nhanh, sống gấp, thờ ơ với cả những gì thận thuộc đang diễn ra ngay xung quanh mình. (cả vô tình và cả hữu ý) (lấy dẫn chứng và phân tích)
– Liên hệ bản thân, rút ra bài học sâu sắc, thấm thía.
III – Kết bài
* Đánh giá, khái quát lại vấn đề
Quay trở lại với ý kiến của Nguyễn Đình Thi:
– Khẳng định sự đúng đắn của ý kiến, khẳng định chức năng giáo dục, chức năng cảm hóa tâm hồn con người là chức năng quan trọng nhất của văn học…
– Khẳng định giá trị của bài thơ Ánh trăng: Có tính giáo dục, có sức mạnh làm thức tỉnh tâm hồn người đọc => Điều này làm nên giá trị nhân văn của tác phẩm.
Bài văn tham khảo
Nghệ thuật là ngôn ngữ của tình cảm, và tác phẩm nghệ thuật là sự tinh hoa của tình cảm tác giả dành cho cuộc sống. Trong bài Tiếng Nói của Văn Nghệ, Nguyễn Đình Thi đã viết: “Mỗi tác phẩm như ánh sáng riêng, không bao giờ mờ đi…” Nguyễn Duy trong bài Ánh Trăng đã lấy ánh sáng riêng đó và chiếu vào tâm hồn người đọc, tạo ra những cảm xúc mới mẻ. Thông qua tượng trưng nghệ thuật của “Ánh Trăng” và cảm xúc của nhà thơ, ta thấy rõ sự suy tư sâu sắc về thái độ của con người đối với quá khứ, lòng hiếu kỳ và tình nghĩa.
Ánh sáng riêng chính là những điều tốt đẹp, khác biệt và độc đáo được truyền tải qua từng tác phẩm. Không bao giờ phai mờ, nó vẫn ẩn sâu và trở thành nguồn sáng cho tâm hồn. Chiếu sáng tâm hồn làm nổi bật những giá trị lương thiện, những điều tốt đẹp bên trong tâm hồn người đọc.
Nguyễn Đình Thi đã tôn vinh mạnh mẽ tác động của văn học đối với tâm hồn người đọc. Văn học thức tỉnh tâm hồn con người, hướng dẫn họ đến những điều tốt đẹp nhất. Đây chính là chức năng giáo dục và cảm hóa của văn học.
Bài thơ khai thác đề tài cuộc sống tâm hồn của người lính trong thời kỳ hòa bình, giữa cuộc sống hàng ngày. Rõ ràng rằng, khi hoàn cảnh thay đổi, con người có thể dễ dàng quên đi quá khứ, thay đổi trong tình cảm. Thông qua cuộc trò chuyện về quên và nhớ đó, nhà thơ đã phản ánh một sự thật trong xã hội hiện đại. Con người đắm chìm trong cuộc sống tiện nghi có thể đánh mất những phẩm chất quý báu của họ. Điều này đáng lo ngại. Nếu không tỉnh táo, không có giải pháp điều chỉnh, có lẽ, nó sẽ gây ra hậu quả đáng sợ trong tương lai. Lời cảnh tỉnh của Nguyễn Duy có thể đã để lại ấn tượng sâu sắc cho chúng ta ngày nay.Vầng trăng là nguồn sáng vĩnh cửu của vũ trụ. Trăng đã liên kết mật thiết với con người từ khi còn nhỏ cho đến khi trưởng thành, trong niềm vui và khó khăn. Trăng còn là biểu tượng của đất nước bình dị, hiền hậu, của thiên nhiên trường tồn, tươi mát và thơ mộng. Vầng trăng không chỉ là người bạn thân thiết mà còn là “vầng trăng tình nghĩa,” biểu tượng cho quá khứ đầy nghĩa tình và trung thành. Hai biểu tượng nghệ thuật trung tâm là ánh trăng và người lính đã thể hiện tốt thông điệp của tác phẩm: Sống phải biết trân trọng và đề cao lối sống trung thành, không thờ ơ với quá khứ, biết trọng vọng những giá trị của quá khứ.
Hình ảnh vầng trăng kết hợp với ký ức tuổi thơ, những ký ức về người lính trong lòng nhà thơ đã đánh thức những kí ức và cảm xúc sâu đậm nhất trong tâm hồn của mỗi người, về quá khứ đầy nghĩa tình và trung thành. Một chút tiếc nuối, một chút xót xa đau lòng, tất cả đã tạo nên sự “rưng rưng,” sự xúc động tận đáy lòng của người lính.
Hình ảnh “ánh trăng im phăng phắc” mang ý nghĩa mạnh mẽ là lời nhắc nhở, là sự trách móc trong im lặng. Sự tĩnh lặng của vầng trăng đã đánh thức con người, đã làm bùng lên tâm hồn của người lính xưa. Con người “giật mình” trước ánh trăng là sự thức tỉnh của nhân cách, là sự trở về với lương tâm và tri thức trong sạch, tốt lành. Đó là lời ăn năn, làm đẹp tâm hồn của con người.
Những suy nghĩ mà Nguyễn Duy truyền đạt qua bài thơ đã thức tỉnh tâm hồn của thế hệ trẻ ngày nay với nhiều ý nghĩa sâu sắc. Trong cuộc sống hiện đại và nhanh chóng, con người thường xao lẫn trong cuộc sống hàng ngày, bị cuốn vào bộn bề lo toan. Hãy tìm thời gian để chạm vào quá khứ, để suy nghĩ về trách nhiệm của mình đối với con người và cuộc sống.
Bài thơ cũng nhắc nhở rằng chúng ta không nên sống thờ ơ với quá khứ. Sống trong hiện tại nhưng không bao giờ nên quên đi những ký ức của quá khứ. Hãy thể hiện lòng biết ơn và trung thành với những điều thiêng liêng và đẹp đẽ trong quá khứ.
Để sống mạnh mẽ và dũng cảm, chúng ta cần đối mặt với bản thân mình, đối mặt với lương tâm để nhận thức rõ những sai lầm. Khoảnh khắc lương tâm thức tỉnh là lúc tinh thần thánh thiện, tình nghĩa và trung thành được thức tỉnh trong tâm hồn; trong khi sự thờ ơ vô tâm, thái độ không quan tâm, thậm chí sự vô ơn và bất trung bị đẩy lùi.
Trong cuộc sống hiện đại, nhanh chóng và bận rộn, con người thường trở nên thờ ơ với quá khứ, thậm chí sống với tình thần vô tình và lạc hậu đối với những gì quen thuộc xảy ra xung quanh họ. Tuổi trẻ ngày nay có thể đã quên đi những thử thách của quá khứ, những gian khổ mà dân tộc đã trải qua, và những hi sinh mà họ đã chịu đựng trong cuộc chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược.Tuổi trẻ ngày nay thường chỉ tập trung vào công việc, làm giàu, vui chơi hoặc sa chấn vào những thói quen xấu. Họ thường sống vô cảm, yếu đuối và tinh thần yếu đuối. Họ quên mất rằng hòa bình, độc lập và sự phát triển của cuộc sống ngày nay được xây dựng bằng máu và xương của những thế hệ đã hy sinh vì đất nước. Vì vậy, chúng ta, như những học sinh, phải biết trân trọng quá khứ và biết ơn những thế hệ trước đã để lại những thành tựu quý báu cho chúng ta ngày hôm nay. Chúng ta cần nỗ lực học tập, nắm vững tri thức, hoàn thiện bản thân để trở thành người có ích, và sau này, xây dựng đất nước và quê hương của mình.
Ý kiến của Nguyễn Đình Thi đã thể hiện chức năng giáo dục và cảm hóa của tác phẩm văn học. Đó chính là chức năng quan trọng nhất và có giá trị nhất của văn học. Bài thơ Ánh Trăng của Nguyễn Duy đã thực hiện tốt chức năng đó, đã “rọi vào bên trong chúng ta một ánh sáng riêng, không bao giờ nhòa đi…” và đã thức tỉnh tâm hồn của người đọc, gợi nhắc, củng cố thái độ sống “uống nước nhớ nguồn,” trân trọng tình nghĩa với quá khứ.
