Thời gian làm bài?
– 70 – 75 phút
– 5 phút: mở bài
– 2 phút: khái quát
– 50 phút: các luận điểm nội dung
– 5 phút: nghệ thuật
− 3: đánh giá chung
– 5 phút: kết bài
Độ dài của bài nghị luận văn học?
+ Không giới hạn
+Tùy sức viết
+Tùy tốc độ viết
Có cần chèn các vấn đề lí luận?
– Chọn khoảng 5 câu dẫn dắt bằng lí luận để bài của mình thêm phong phú và có độ sâu.
Có bắt buộc phải chia ý tách đoạn phần thân bài?
– Bài viết phải có luận điểm.
– Tránh lối viết thân bài một đoạn quá dài mà không chia tách ý.
Dẫn chứng từ tác phẩm có cần bỏ trong ngoặc kép?
– Dẫn chứng nhớ nguyên văn thì bỏ ngoặc kép.
– Dẫn lại dẫn chứng kiểu gián tiếp thì không cần bỏ ngoặc kép.
Có cần mở rộng liên hệ, so sánh với các tác phẩm bên ngoài tác phẩm?
Để bài viết có độ sâu – rộng, nên liên hệ sơ lược với một số câu thơ / văn trong các tác phẩm khác.
MỞ BÀI
– Trích vài câu thơ cùng đề tài
Dẫn dắt
– Tên tác giả – Tên tác phẩm Chứa đề
Ví dụ mẫu mở bài :
“Nhẫn nại nuôi con suốt đồi im lặng
Biết hi sinh nên chẳng nhiều lời”
(Tố Hữu)
Bình minh nơi cửa sông làng Thơi (Quỳnh Lưu, Nghệ An nơi lưu giữ tuổi thơ im lặng của một nhà văn được mệnh danh là người mở đường tinh anh và tài năng của văn học Việt Nam thời kì đổi mới), mặt nước lúc nào cũng thẫm bạc. Nơi đây hơn 90 năm về trước, có một người con bé nhỏ của làng thời đã chào đời, lớn lên, cầm súng và cầm bút. Dấu chân người con làng biển ấy đã in nhiều nơi để có được những Miền cháy, Dấu chân người lính, Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành, Mảnh trăng cuối rừng và cả một “Chiếc thuyền ngoài xa”. Người con làng Thời ấy chính là nhà văn – đại tá quân đội Nguyễn Minh Châu – Người kế tục xuất sắc những bậc thầy văn xuôi Việt Nam hiện đại – Người đã đi qua cuộc đời và còn để lại một câu chuyện đầy day dứt về một người đàn bà hàng chài.
Mẫu mở bài 2
Âm nhạc là một phương tiện diệu kì xoa dịu mọi trái tim thương tổn. Còn văn chương sẽ nâng đỡ chúng ta vững bước trên vạn dặm hành trình. Nhà soạn nhạc thiên tài Bethoven dừng chân tại kiếp sống này và để lại cho đời bản Sonata “Ánh trăng”, bản giao hưởng định mệnh. Nhà văn Banzac trước khi về với đất mẹ, đã kịp ghi dấu chận mình trên cuộc đời này bằng tác phẩm “Tấn trò đời”. Họa sĩ trứ danh Leonardo da Vinci trước khi rời xa cuộc đời đã kịp để lại nụ cười bí ẩn của nàng Mona Lisa. Rồi một ngày kia dòng sông năm tháng sẽ phôi pha, thế nhưng giữa dòng chảy nghiệt ngã ấy vẫn còn lại…., của… đi xuyên qua trái tim người đọc, để lại một lẽ sống cao cả của tâm hồn. Để lại ấn tượng sâu đậm trong trái tim người đọc là…..
? Xem thêm: Tổng hợp những mở bài tuyệt hay cho các tác phẩm trọng tâm Ngữ văn 12
THÂN BÀI
TỪ 6 ĐOẠN TRỞ LÊN
1. Đoạn khái quát
2. Đoạn 2: Luận điểm nội dung
3. Đoạn 3: Luận điểm nội dung
4. Đoạn 4: Luận điểm nội dung
5. Đoạn 5: Nghệ thuật
6. Đoạn 6: Đánh giá chung
Đoạn khái quát
Dẫn dắt: “Khi tác phẩm kết thúc, ấy là lúc cuộc sống thực sự của nó mới bắt đầu”. Để làm ra được một tác phẩm cho đời, nhà văn phải như “con ong chăm chỉ một giọt mật cho đời từ vạn chuyến ong bay” (Chế Lan Viên). Gian khổ, khó nhọc, có khi cả sự quằn quại đau đớn của cảm xúc, người nghệ sĩ mới có thể làm ra một tác phẩm cho cuộc đời. Và, tôi tin … – đứa con tinh thần của … cũng được hình thành từ quá trình lao động và sáng tạo nghệ thuật nghiêm túc như vậy.
Giới thiệu vài điều về phong cách tác giả
Hoàn cảnh sáng tác (năm) Xuất xứ tác phẩm (tập/ báo)
Chủ đề (thơ)/ tóm tắt (truyện) Vị trí đoạn trích trong đề
Đoạn 2: Luận điểm nội dung
Bình sâu: từ ngữ, chi tiết, hình ảnh, hành động, lời nói… Mở rộng (liên hệ so sánh với tác phẩm khác) Dẫn dắt chốt ý: Trong truyền thuyết, nếu cá chép muốn hoá rồng thì phải rút đi toàn bộ lớp vảy cá và vây cá trên người mình mới có thể thành kim long vút bay lên trời cao. Người Ai Cập tin rằng có một loài chim nọ cũng phải tự đốt cháy mình, trải qua cơn đau thiêu đốt của ngọn lửa mới có thể hoá thành phượng hoàng cao quý làm tổ trên cây ngô đồng trước hoàng thành uy nghi bằng những nhành quế thơm. Tôi luôn tin, câu chữ của … trong….. sẽ thành những điều sâu thẳm mà người đọc nào cũng khắc cốt ghi tâm.
Đoạn 3: Luận điểm nội dung
Bình sâu: từ ngữ, chi tiết, hình ảnh, hành động, lời nói…
Mở rộng (liên hệ so sánh với tác phẩm khác)
Dẫn dắt chốt ý: Homes – cha đẻ của thi ca Hy Lạp cổ đại sau khi tạo ra hai thiên sử thi vĩ đại “Iliat” và “Odise” đã nói: “Một mũi tên và một ngòi bút đều có thể đâm xuyên qua trái tim của con người”. Mũi tên làm tim ta rỉ máu, còn ngùi bút làm tim ta rộng mở.
Đoạn 4: Luận điểm nội dung
Bình sâu: từ ngữ, chi tiết, hình ảnh, hành động, lời nói…
Mở rộng (liên hệ so sánh với tác phẩm khác)
Dẫn dắt chốt ý: Haruki Murakami – một văn sĩ người Nhật, cha đẻ của cuốn sách được tìm đọc nhiều nhất thế kỉ XX − Rừng Na Uy đã chia sẻ rằng: “Con người chúng ta có thể lấy kí ức làm nhiên liệu để mà sống”. Vì thế những thương nhớ trong tâm hồn nghệ sĩ khi dư đầy cũng sẽ hóa thành thi ca, văn chương. Đọc… của…, thấy lòng…..
Đoạn 5: Nghệ thuật
Dẫn dắt: Kiến trúc có thể gọi là vũ khúc của đá, vũ đạo là âm nhạc của cơ thể, âm nhạc là kiến trúc của âm thanh, hội họa là khúc biến tấu của màu sắc. Một tác phẩm văn chương là một công trình nghệ thuật của cảm xúc và ngôn từ. Còn nhà văn, theo cách nói của Nguyễn Ngọc Tư trong “Sỏi đá buồn tênh”, là người vẫn còn mang vết thương đã lại đi chữa lành vết thương cho người khác. Và có một bàn yến tiệc của cảm xúc và ngôn từ rất thịnh soạn, đầy đủ các dư vị được … dọn sẵn chờ người đọc thưởng thức với tất cả say mê, đó là…… Tác phẩm ra đời từ quá trình lao động nghệ thuật nghiêm túc của trí tuệ và trái tim. Nhận xét về: thể thơ, nhịp thơ, giọng điệu, các biện pháp tu từ, tình huống truyện, cốt truyện, ngôn ngữ, hình ảnh, nghệ thuật trần thuật, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, …
KẾT BÀI
– Đánh giá lại nội dung nghệ thuật
– Chốt đề
Dẫn câu thơ về tác giả hoặc tác phẩm tương đồng về nội dung
Mẫu kết bài 1
VỢ CHỒNG A PHỦ – TÔN HOÀI
Vậy là chỉ sau một chuyến vượt rừng, với sự nhạy cảm và tình yêu mãnh liệt đối với vùng đất Tây Bắc, Tô Hoài đã kịp khắc họa vẻ đẹp tinh khôi của cô gái xinh đẹp như đảo hoa ban của núi rừng: Mị. Cô gái ấy đã đi từ bóng tối đến ánh sáng, từ khổ đau đến hạnh phúc, từ thung lũng đau thương đến cánh đồng vui. Dẫu có lúc Mị sống trong nước mắt, nhưng chính trong đau thương ấy, cây đời vẫn mãi mãi xanh tươi – sự sống vẫn bất diệt như mùa xuân vẫn sẽ trở về trên những triền núi cao Tây Bắc, bất chấp gió và rét rất Sông Tô một thoáng mây mờ
Phủ Hoài lặng tiếng vẫn chờ đợi ai
Truyện Tây Bắc mãi nguôi ngoai dữ dội….
Vợ chồng A Phủ nhớ ai bên trời
Mẫu kết bài 2
Thơ là thánh ca của trái tim, là trạm dừng chân tinh thần, là sợi giây giao cảm kết nối những tấm lòng cảm thông, đồng điệu. Còn văn chương tồn tại để thực thi sứ mệnh giúp nhân loại nhìn thấy được những “rạng đông sáng ngời” giấu nơi ngõ ngách nào đó của cõi trần. Ấm điệu của văn chương chính là hợp xướng của dàn đồng ca nhiệm màu về tình yêu thương chạm khẽ đến ngưỡng rung động vĩnh hằng, là tiếng hát ngân vang của trái tim, là nơi dừng chân của tâm hồn, nơi người nghệ sĩ gửi gắm những bồi hồi, xao xuyến của một linh hồn đa cảm trước cuộc đời. Thông trong văn chương/ thi ca cũng như gió ngày xuân, như nắng hạ sang, như trận mưa cuối thu, như hoa tuyết giữa đồng. Ta dùng đôi mắt để nhìn, dùng trái tim để cảm. Từ ấy, người thưởng văn bất chợt tìm thấy những ngọn lửa nhóm lên từ trang sách của… Ngọn lửa bất diệt ấy là…….
“Những trang sách đi suốt đời vẫn nhớ
Như những đám mây ngũ sắc ngủ trên đầu”
